Uprawa ogrodu w trudnych warunkach - uprawa no-dig i grządki wyniesione

Posiadanie ogrodu to ogromny komfort, o którym marzymy, kupując dom z działką, czy też działkę budowlaną. Piękne rośliny, kwiaty czy też własne warzywa zachęcają nas do posiadania ogrodu przy domu. Jednak nie każda działka oferuje nam warunki, które są sprzyjające do uprawy czegokolwiek. Często zanieczyszczona po budowie gruzami, czy też słabej jakości gleba, utrudnia, lub nawet uniemożliwia nam hodowanie warzyw czy założenie ogrodu. Utrudnieniem bywa również nachylenie czy niesprzyjające ukształtowanie działki, z którą musimy walczyć.

Czy takie niesprzyjające warunki oznaczają, że musimy rezygnować z posiadania pięknego, zdrowego ogrodu? Oczywiście, że nie! Dziś zdradzamy sposób na uporanie się z niesprzyjającą glebą, która po kilku sezonach będzie wydawać obfite i zdrowe plony, a kwiaty posadzone na niej będa kwitły licznie i bez kłopotów.

Dodatkową zaletą przedstawionych przez nas sposobów na walkę z kłopotliwym podłożem jest ich łatwość wykonania, oraz przyjazność dla środowiska. Tak więc zaczynamy!

Czym jest permakultura?

Permakultura to nic innego, jak korzystanie i wzorowanie się na procesach zachodzących w naturze. Jest to korzystanie z jej dobrodziejstw i uczenie się w celu zaspokojenia potrzeb wyżywienia ludzkości. Permakultura to nie jest pojęcie nowe, wymyślone na potrzeby obecnego trendu eko-ogrodnictwa. Populatorem permakultury jest Joseph Russell Smith, który już w roku 1929 w swojej książce Trzy zasady, Permakultury Rolnictwa, zainspirował wiele osób, do działań właśnie w tym trendzie.

Dobrym określeniem, które najlepiej obrazuje permakulturę, jest zdanie: W ogrodzie permakulturowym nie zakładamy grządek, a budujemy ekosystem.

Permakultura opiera się na 3 zasadach, które są bardzo proste i łatwe do zrozumienia:

• Troszcz się o Ziemię
• Troszcz się o ludzi
• Dziel się nadmiarem

Zasady permakultury są bardzo proste do zrozumienia, natomiast ich wykonanie wymaga od nas, ogrodników pewnych poświęceń i na początku, wdrożenia się w temat.

Łatwo jest jednak wyczuć o co w tych zasadach chodzi - rolnictwo zrównoważone, ekologiczne, czy też ogród bez chemii, to podstawy działań w permakulturze. Podobnie jak korzystanie z naturalnych nawozów, biologicznych środków i sposobów inspirowanych samą naturą.

Obecnie permakultura odradza się, wszystko co się wokół nas dzieje - nadmiar śmieci, zużywanie środowiska, ogromne ilości pestycydów i środków chemicznych wprowadzanych do środowiska, czy też wymieranie i stałe zagrożenia dla wielu gatunków zwierząt i roślin, spowodowało, że człowiek zaczął szukać rozwiązań tych sytuacji. Bill Mollison i David Holmgren to populatorzy permakultury w naszych czasach. Według nich powinniśmy ponownie sięgnąć do korzeni, do natury, gdyż tylko racjonalne i mądre użytkowania gleby, wzorując się na naturze, jest dla nas ratunkiem w czasach nadmiernego zużycia i zniszczenia gleby.

W ogrodnictwie permakulturowym możemy wypatrywać pomocy, ale na efekty trzeba będzie trochę poczekać.

Więcej na temat permakultury przeczytasz w naszym artykule Permakultura - czym jest?

Dziś natomiast skupimy się już na sposobie uprawy gleby w ogrodach, gdzie mamy do czynienia z trudnymi warunkami. Ilu na świecie ogrodników, tyle jest teorii na temat tego, w jaki sposób powinno się uprawiać, prowadzić, założyć grządki. Możemy wykorzystać takie sposoby na zakładanie grządek jak:

• dwukrotne przekopywanie (tylko raz)
• całkiem bez przekopywania - no dig
• grządki wyniesione
• grządka hugel kulturowa

Przyjrzyjmy się więc im bliżej…

Całkiem bez przekopywania - no dig

No dig oznacza sposób uprawiania ogrodu warzywnego całkiem bez przekopywania. A całkiem bez przekopywania, oznacza właśnie to co oznacza - nie kopiemy, nie przekopujemy gleby.

Jest to sposób, który doskonale odpowiada osobom zapracowanym, gdyż po prostu rezygnujemy tutaj z pracochłonnego zabiegu przekopywania gleby przed siewem, pod zbiorze itp.

No dig to odpowiedź na wiedzę, jaką przez lata badań nad glebą zdobył człowiek. Wiemy już, że gleba bez kopania nie jest narażona na stresy związane z przesuszaniem, czy też brak przekopywania jest korzystny dla mikroorganizmów glebowych. Dodatkowo

sposób no-dig jest bardzo często wykorzystywany właśnie na glebach słabych, trudnych - na przykład po budowie, czy też z dużą zawartością kamieni, gruzów. Z powodzeniem też sprawdzi się, kiedy zakładamy warzywnik gdzieś, gdzie wcześniej był ugór, czy też rosła trawa i chwasty.

Sposób zakładania warzywnika no-dig opiera się na dwóch składowych - własnym kompoście i naturalnym oborniku, które stanowią podstawę nowo zakładanej grządki

Zaletą grządek no-dig jest również fakt, że bez przekopywania nie wyrzucamy na powierzchnię gleby nasion chwastów, a tym samym, w sezonie zdecydowanie mniej pojawia się ich w warzywniaku czy na rabacie. Czyli dodatkowo również na plewienie warzywnika nie musimy tracić czasu.

Jak założyć rabatę no-dig?

• Na początku, jesienią poprzedzającą sezon w jakim chcemy założyć warzywnik, na wyznaczonym pod niego miejscu, po krótkim skoszeniu trawy i innych chwastów, możemy rozłożyć czarną agrowłókninę, która dodatkowo ogranicza rozwój chwastów. Agrowłókninę usuwamy wiosną.
• Na miejscu w jakim chcemy założyć nową rabatę możemy rozłożyć kartonowe płaty. Mokry karton ograniczy rozwój chwastów, a także stanie się pożywką dla nowej gleby. Nie musisz przekopywać podłoża pod kartonem. Dżdżownice i inne mikroorganizmy, którym nie będziemy przeszkadzać, spulchniają tę warstwę, mieszając ją z wierzchnią warstwą kompostu i obornika.
• Na kartonie wysypujemy minimum 15 cm ściółki złożonej z obornika, przysypanego kompostem. Obornik - najlepiej koński, przekompostowany.
• W tak przygotowane podłoże możemy bezpośrednio wysiewać nasiona, wystarczy tylko delikatnie wyrównać ściółkę i wysiać tak, jak w tradycyjne podłoże.
• Na rabatach no-dig wystarczy co sezon dokładać minimum 5 cm ściółki, kompostu, i obornika.

Po pewnym czasie tektura pod podłożem na rabacie rozłoży się, tworząc kompost.

Dwukrotne przekopywanie tylko raz. Zacznij od usunięcia chwastów - wykop je, lub przykryj na dłuższy czas.

Dwukrotne przekopywanie (tylko raz)

Czasami, również w permakulturze, konieczne staje się przekopanie gleby. Dzieje się tak zazwyczaj w takich sytuacjach jak:

• kiedy nie dysponujesz zupełnie żyznym kompostem,
• kiedy gleba jest bardzo twarda zbita,
• kiedy masz małą rabatę, a chcesz uzyskać wysokie plony ( chociaż zwolennicy no-dig upierają się, że jest to możliwe także bez przekopywania).

W powyższych sytuacjach przekopywanie gleby będzie konieczne, ale zazwyczaj będzie to zabieg jednorazowy, wykonywany tylko w momencie zakładania rabaty.

Jak postępujemy?

• wyznacz zarys rabaty.
• zdejmij wierzchnią warstwę gleby, na głębokości około 10 cm, i odłóż ją na plandekę, folię, agrowłókninę.
• oceń głębsza warstwę gleby! Jeżeli jest bardzo zbita, musisz ją wykopać, wymieszać z kompostem, luźniejszym podłożem, obornikiem i wysypać z powrotem do wykopu. Kiedy jest luźniejsza, wystarczy, że ruszysz ją łopatą, lub widłami, albo haczką, również mieszając z obornikiem przekompostowanym i kompostem.
• z wierzchniej warstwy gleby usuń kamienie, chwasty, korzenie i inne zanieczyszczenia i odłóż do wykopu.
• następnie wysyp na wyznaczonym miejscu rabaty komposty, obornik, najlepsze podłoże ( pod możesz również rozłożyć warstwę kartonu) a następnie …
• wysiej nasiona.

W kolejnych sezonach nasza grządka będzie już w zupełności nie przekopywanie grządek, która nie wymaga dużo pracy, na której nie rosną chwasty. Wystarczy tutaj również jedynie co rok uzupełniać poziom ściółki.

Grządki wyniesione sprawdzą się jako warzywnik, oraz jako dekoracyjne akcenty w ogrodzie.

Grządki wyniesione

Grządki wyniesione to fajny, ciekawy i wygodny sposób uprawy warzyw, który możemy z powodzeniem zastosować też w ogrodzie ozdobnym, w połączeniu z bylinami, krzewami i drzewami.

Wzniesione grządki ciekawie strofują przestrzeń, a także pozwalają a uprawę najbardziej wymagających roślin na słabym stanowisku. Z powodzeniem sprawdza się również na dachu, na tarasie, balkonie. Grządki wyniesione są łatwe w wykonaniu, natomiast efekt jest bardzo atrakcyjny. Zarówno wyniesione rabaty, jak też skrzynie na warzywa możemy wykonać z różnych materiałów, z różnym stopniem zaawansowania prac. Najprostsze są takie, których obrzeża są wykonane z drewna, ale dla bardziej wymagających ogrodników, lub dla tych, którym akurat do ogrodu pasuje cegła/ beton/ kamień/ metal możemy zaproponować właśnie takie brzegi rabaty wyniesionej nad poziom gruntu.

Jednak zanim powiemy jak je zrobić? to najpierw dlaczego warto założyć wyniesione rabaty?

• rabaty wzniesione bardzo ułatwiają pracę - nie trzeba si e tak schylać, gdyż wszystko mamy w zasięgu ręki, dodatkowo nie rosną tu tak licznie chwasty, jak również w tych wyniesionych skrzyniach nie musimy przekopywać gleby, polecamy system no-dig,

• na podłożu słabym, gliniastym, podmokłym wyniesione rabaty to ratunek dla ogrodu,
• wygodne dla osób starszych,
• gdy mamy psa w ogrodzie, nie musimy martwić się o względy higieniczne,
• łatwo będzie nam kontrolować glebę w skrzyniach - zmiana pH, nawożenie, będzie łatwiejsze niż standardowo.
• na rabatach wyniesionych łatwo będzie nam zamontować agrowłókninę, czy inną osłonę, tworząc tunele do uprawy, a nawet małe “szklarnie”,
• taki ogród warzywny pięknie wygląda.

Wyniesione rabaty zaczynamy budować od umieszczenia w gruncie ograniczeń. Jeżeli chcesz wykonać je z drewna, powinny być to surowe deski, najlepiej modrzewiowe, które są dość odporne na czynniki atmosferyczne.

Przeczytaj także nasz artykuł o podwyższonych grządkach! Znajdziesz go tutaj - Podwyższone grządki - warzywnik w skrzyni.

W ogrodzie warzywnym ważna jest ściółka - źródło materii organicznej, ale też ograniczenie dla parowania i chwastów.

Grządka hugelkulturowa

Grządka hugelkulturowa to ciekawy ogrodowy twór, który być może wyda się na początku nieco pracochłonny, ale warto pamiętać, że tylko jego założenie wymaga nakładów pracy, natomiast późniejsze użytkowanie jest równie mało kłopotliwe, co grządki no-dig.

Grządka hugelkulturowa to rodzaj wyniesionego wału ziemnego, który jest wypełniony drewnem. W przekroju wygląda trochę jak lazania z drewna i podłoża. Jak wykonać grządkę hugel kulturową?

1. zaznacz obrys grządki i usuń wierzchnią warstwę podłoża
2. w obrysie ułóż najgrubsze pniaki drzew,
3. następnie obsyp podłożem wymieszanym z kompostem i obornikiem
4. ułóż kolejną warstwę z cieńszego drewna,
5. przesyp podłożem,
6. ułóż kolejną warstwę z cieńszego drewna,
7. powtarzaj te czynności aż do otrzymania pożądanej wysokości.

Grządka hugelkulturowa powinna mieć około 1, 5 metra wysokości. Trwałość i żywotność takiej grządki wynosi nawet 20 lat, w zależności od użytych materiałów. Dodatkowo żyzność grządki z roku na rok jest wyższa, dlatego mimo, ze pierwsze wysiewy powinny obejmować najmniej wymagające rośliny, to w kolejnych latach nie musimy się ograniczać.

Zdrowy i piękny ogród, w którym można wypocząć, to nasze marzenie.

Zalety ogrodu bez przekopywania

Reasumując, ogród czy grządka bez przekopywania ma wiele zalet, zarówno odczuwalnych dla nas, jak też gleby na jakiej pracujemy. Dlaczego warto?

ZALETY DLA OGRODNIKA

• mamy mniej pracy, więcej czasu, odpoczywają plecy, dłonie itp.
• chwasty są bardzo ograniczone lub nie ma ich w ogóle,
• możemy założyć rabatę na każdym miejscu, nawet na takim, gdzie wcześniej nic nie rosło,
• łatwiejsza kontrola pH gleby, oraz nawożenie,

ZALETY DLA GLEBY

• nie naruszamy spodniej warstwy gleby, dzięki czemu dżdżownice i inne organizmy, spokojnie spulchniają ją i poprawiają warunki wodno - powietrzne,
• gleba jest naturalna, a stosowane nawożenie nie szkodzi,

Jeżeli planujesz w tym roku założyć warzywnik, lub do tej pory zrezygnowałeś z uprawy warzyw, z powodu nadmiaru pracy, stałej i trudnej gleby w ogrodzie, zachęcamy do eksperymentowania w swoim ogrodzie.