Ogród na dachu - niedoceniany potencjał
Ogrody na dachach są w ostatnim czasie bardzo modne.
Trudno jest znaleźć w mieście jeszcze wolny kawałek terenu, który można będzie z powodzeniem przekształcić w ogród. Natomiast ogród na dachu budynku mieszkalnego, pozwala wykorzystać tę "bezużyteczną biologicznie" przestrzeń. Zielony dach daje szansę maksymalnie zagospodarować miejską przestrzeń, wprowadzając w jej granice coraz więcej zieleni.
Ogród na dachu nie musi ustępować tym tradycyjnym - ani wizualnie, ani funkcjonalnie.
Ogród na dachu przyczynia się do zwiększenia powierzchni terenu biologicznie czynnej w mieście. Ten zielony dach ŻYJE - pojawiają się tu rośliny, owady, a nawet ptaki czy mniejsze zwierzęta. Dodatkowo ogród na dachu działa jak zielony filtr miasta - oczyszcza powietrze i gromadzi wodę. Zielony dach na domu to również izolacja termiczna budynku - taka warstwa ochronna skutecznie zatrzymuje ciepło wewnątrz budynku, a latem chroni przed nagrzewaniem.
Ogrody dachowe poprawiają również jako życia mieszkańców miast - wpływają na jakość powietrza, wilgotność, co polepsza naszą kondycję psychiczną i fizyczną. W miastach zielony ogród działa przeciw tworzeniu się wysp ciepła - roślinność obniża temperaturę, bo nie nagrzewa się tak jak beton.
Ogrody na dachach wykonuje się zarówno na budynkach miejskich, jak też prywatnych. Te ekstensywne możemy założyć nawet na dachu garażu, czy śmietnika. Ogrody intensywne wymagają innej, solidnej podbudowy - stropu betonowego. Jedno jest pewne - warto zrobić coś, aby w betonowej dżungli, pojawia się jak najwięcej roślin - przecież rośliny wytwarzają tlen, który jest nam niezbędny do życia.
Urządzając ogród na dachu musimy dostosować go do warunków, jakie panują na pewnych wysokościach - silniejsze wiatry i susza, oraz upał to problemy, z którymi ogrody na dachu muszą mierzyć się częściej niż te tradycyjne.
Ogród na dachu - wymagania i ograniczenia
Zielony dach wymaga sprawdzenia pewnych aspektów technicznych budynku. Jego budowa stanowi obciążenie dachu, dlatego projekt ogrodu na dachu powinien być uzgodniony z projektantem, lub nadzorem budowlanym. Warstwy roślinności, izolacji, podłoże - to znaczne obciążenia, które mogą zaszkodzić jego konstrukcji dachu. Jeżeli nie ustalimy bezpiecznego poziomu obciążenia, ogród zacznie zagrażać konstrukcji dachu.
Planując zielone dachy bloku, musimy ich założenie na początku uzgodnić ze wspólnotą, z zarządem wspólnoty mieszkaniowej. Waga 1 metra kwadratowego dachu może wynosi od 40 kg. wzwyż, często jest to sporo ponad 100 kg. A po deszczu masa ta jest jeszcze większa. Konstrukcja dachu musi być solidna, a czasami wzmocniona, aby udźwignęła takie obciążenia.
Konstrukcja dachu musi być stabilna, ale również szczelna. Pokrycie dachu powinno być wykonane z warstwy papy bitumicznej, której szczelność i trwałość przed rozpoczęciem prac zostanie sprawdzona.
Zielone dachy możemy założyć zarówno na dachach płaskich jak też dachach skośnych. Na dachach skośnych ważny będzie ich kąt nachylenia - zbyt stromy dach może powodować wymywanie podłoża i warstwy roślinności.
Tradycyjny ekstensywny zielony dach.
Ogrody dachowe możemy podzielić na ogrody intensywne i ekstensywne. Intensywny zielony dach to taki, który użytkujemy jako tradycyjny ogród przydomowy, a roślinność to drzewa, krzewy i roślinność intensywna niska np. byliny, trawy ozdobne. Natomiast dachy ekstensywne są wykonane z niskich roślin ekstensywnych np. rojników, rozchodników, niskich traw, które są odporne na suszę, upały. Roślinność nie wymaga pielęgnacji, ale również stanowi ograniczenie w użytkowaniu ogrodu - dach ekstensywny pełni funkcję dekoracyjną i biologiczną, ale nie wypoczynkową. Nie powinniśmy po nim deptać. Na temat tych rodzajów ogrodów pisaliśmy na naszym blogu tu i tu.
Zielony dach - podbudowa
Roślinność dachowa wymaga odpowiedniej podbudowy - aby zdrowo rosła, a także nie uszkadzała właściwego pokrycia dachu. Dlatego w miejscach, gdzie planujemy nasadzenia roślinne na dachu, musimy wykonać kilkuwarstwową podbudowę. Z czego się składa?
- pierwsza warstwa to warstwa podstawowa - czyli strop budynku, lub ewentualnie drewniana konstrukcja dachu garażu, gdy planujemy ogród ekstensywny.
- drugą warstwę powinna stanowić hydroizolacja, która ochroni pomieszczenia pod zielonym dachem przed zalewaniem, to najczęściej warstwa papy, folii EPDM na bazie kauczuku syntetycznego, lub folii budowlanej na bazie tworzywa sztucznego.
- trzecią warstwę stanowi warstwa ochronna, którą stanowi włóknina, mająca na celu ochronę hydroizolacji przed uszkodzeniami mechanicznymi, spowodowanymi korzeniami roślin.
- warstwa czwarta to tzw. warstwa drenażowa, która ma za zadanie odprowadzać wodę z korzeni roślin, do systemu odprowadzającego - najczęściej rynien, które odprowadzają wodę poza obręb dachu. Warstwa drenażowa może być wykonana ze żwiru, keramzytu lub mat kubełkowych.
- piąta warstwa to warstwa filtrująca, która ma chronić drenaż i głębsze warstwy przed zasklepianiem, zwłaszcza przed wymywaniem podłoża w te partie podbudowy, wykonuje się ją z geowłókniny.
- szósta, ostatnia warstwa to roślinność. Możemy zakupić warstwę roślinności ekstensywnej, niskiej, którą układa się jak trawnik z rolki, lub w żyznym podłożu posadzić wybrane gatunki.
Ogród na dachu - jak go urządzić?
Ogród na dachu możemy urządzić według naszych upodobań i gustów, warto jednak poznać kilka podstawowych zasad, aby efekt był zachwycający i satysfakcjonujący.
Zielony dach możemy urządzić w dowolnym stylu - takim, który nam odpowiada.
Zielony dach powinniśmy urządzić w stylu nawiązującym do wnętrza domu - dzięki temu uda nam się powiększyć mieszkanie, i ogród. Ogród stanie się przedłużeniem mieszkania, mieszkanie wyjdzie na zewnątrz do ogrodu.
Planując wszelkie elementy wyposażenia ogrodu na dachu, musimy uwzględnić warunki, jakie tam panują. Największym problemem są silne wiatry, oraz intensywne czynniki atmosferyczne - mróz, deszcz. Dlatego wszystkie tworzywa jakie wykorzystamy jako wykończenie, jako meble tarasowe, donice - muszą być odporne na czynniki atmosferyczne. Dodatkowo, zwróćmy uwagę, czy elementy wyposażenia nie będą wymagały intensywnej pielęgnacji, np. impregnacji, albo okrywania na czas zimy. . . Zastanówmy się, czy mamy na to czas, czy może lepiej wybrać takie materiały, które są samowystarczalne.
Zielone dachy - jak sadzić rośliny?
Dużym wyzwaniem jest sadzenie roślin na dachu - nie tylko nie ma tu gruntu, ale też warunki są niesprzyjające, często trudne - ostre wiatry, palące słońce, susza, niskie temperatury - a dodatkowo mała objętość ziemi. . . Z tym wszystkim muszą mierzyć się rośliny w ogrodzie na dachu domu.
Rośliny sadzimy w donicach, muszą więc być odporne na te nieco trudniejsze warunki dla systemu korzeniowego. Nie oznacza to jednak, że trzeba rezygnować z bujnych i kwitnących roślin.
Przede wszystkim ważne jest w czym posadzimy rośliny. Donice ogrodowe w takim nietypowym ogrodzie powinny być duże i odporne. Im większa donica, tym woda wolniej z niej paruje, a rośliny nie są tak narażone na przesychanie. Odporne tworzywo natomiast pozwoli uniknąć nam konieczności impregnacji i wymiany donic.
Najlepszą propozycją są donice z wykonane na wymiar - mogą to być donice z drewna, betonu lub tworzywa sztucznego, które je imituje. Liczy się dopasowanie do przestrzeni i jej maksymalne wykorzystanie, a także waga donic - ciężar nie powinien być zbyt duży.
Jak stworzyć zielony ogród - jakie rośliny posadzić?
Zielony ogród na dachu trudno wyobrazić sobie bez roślin. Jakie gatunki możemy wybrać do nasadzeń w donicach na dachu?
Z drzew i większych krzewów można wybrać - dereń Kousa, klon palmowy, bez lilak, kaliny, brzozy np. Youngi, klon Globosum, robinia akacjowa Umbraculifera, oraz inne odmiany drzew szczepionych na pniu, jodły np. jodłę koreańską, świerk biały Conica, świerk kłujący, sosnę górską. Uzupełnieniem mogą być płożące i niższe krzewy - irgi, jałowce, tawuły, pięciornik krzewiasty, a nawet hortensje i róże, jeżeli stanowisko będzie zaciszne.
Trudno wyobrazić sobie zielony dach bez soczystej, bujnej zieleni - w celu wprowadzenia dużej ilości zieleni na małym obszarze, możemy wykorzystać pnącza - bluszcz, winobluszcz, clematisy, hortensje pnące, porosną każdą pionową ścianę, wypełniając ogród jeszcze większą ilością zieleni. Jeżeli nie chcemy tradycyjnej zielonej ściany, możemy w jakiejś części ogrodu na dachu zaplanować wertykalny ogród, czyli pionowy, zielony, roślinny obraz.
Zielone dachy płaskie często porastają stałe trawniki - możemy zaplanować trawnik również w naszym dachowym ogrodzie, ale pamiętajmy, że jest to mocno wymagająca część, która bez odpowiedniej pielęgnacji, nie wygląda dobrze.
Jako uzupełnienie nasadzeń z krzewów, sprawdzą się byliny - będą dynamicznym, kolorowym akcentem ogrodu - rośliny takie jak liliowce, jeżówki, rozchodniki, trawy ozdobne, szałwie, lawendy, werbeny, i inne kwitnące, to piękna dekoracja donic i skrzyń.
Gęsta roślinność blokuje i zatrzymuje zanieczyszczenia powietrza, to także naturalna bariera pochłaniająca dźwięki, więc bujna roślinność stworzy przestrzeń, która sprzyja wypoczynkowi.
Ogród na dachu - przesłony, balustrady i zadaszenia
Ogród na dachu może być urządzony jak ogród przydomowy - z powodzeniem więc możemy dzielić go na strefy, tworzyć miejsca wypoczynku, zabawy, spotkań z najbliższymi. Dobrym pomysłem jest strefowanie, ponieważ nawet mniejsze przestrzenie - podzielone na kilka, wyglądają ciekawiej. Jak podzielić ogród na dachu? Możemy zastosować wyższe donice, lub roślinność - z powodzeniem posadzisz nawet żywopłot. W wydzieleniu kilku ogrodowych pokoi pomogą nam bardzo modne ostatnio lamelowe panele. To panel, najczęściej wykonany z drewnianych listewek, pomiędzy którymi są regularne szczeliny.
Dlaczego to doskonała propozycja do ogrodu na dachu? Ażurowa konstrukcja będzie dostateczną granicą między dwiema strefami, a jednocześnie ściana, która ma szczeliny nie będzie stawiała dużego oporu silnym wiatrom, które w ogrodzie na dachu są codziennością, dzięki czemu taka ściana będzie bezpieczniejsza.
Lekkie, ażurowe zadaszenia, czy przesłony, które chronią przed wiatrem, ale nie ograniczają widoków - to dobre pomysły w ogrodzie na dachu.
Bardzo dobrze sprawdzają się tu również balustrady i przesłony ze szkła - pozwalają nam optycznie powiększyć przestrzeń ogrodów dachowych, ponieważ nie odcinają go zupełnie od otoczenia - mamy tu do czynienia ze zjawiskiem zapożyczenia krajobrazu, który stosuje się w ogrodach tradycyjnych. Jeśli jednak zależy nam na odrobinie prywatności, możemy w miejscach rekreacji zastosować maty z technorattanu, lub panele z drewna, ale najlepiej w jasnych kolorach, które dodatkowo optycznie powiększą ogród, a ich obecność nie będzie tak nachalna, jak w przypadku mocniejszych, ciemniejszych barw.
Ogród na dachu - jakie meble tarasowe wybrać?
Przestrzeń urządzona na dachu, powinna nawiązywać do wnętrza mieszkania, jest to co prawda ogród, ale jak żaden inny związany z budynkiem, z mieszkaniem. Dodatkowo, meble w ogrodzie dachowym muszą być bardzo odporne na czynniki zewnętrzne. Dlatego dobrym pomysłem będzie zastosowanie mebli, które designem nawiązują do mebli salonowych - a mimo to ich trwałość jest wybitna.
W ogrodzie na dachu możemy urządzić wygodną strefę wypoczynkową lub jadalnianą.
Meble ogrodowe w postaci miękkich siedzisk, pufy i kanapy to doskonały pomysł jako wyposażenie ogrodu na dachu. Tego rodzaje meble mają materiał pokryty teflonem, który zapewnia im odporność na wilgoć. Wnętrze wypełnione granulatem z tworzywa sztucznego sprawia, że meble są lekkie, szybko wysychają, nie pleśnieją. Dodatkowo granulat dopasowuje się do ciała, tworząc wyjątkowo wygodne siedzisko.
Ogród na dachu - wyzwania
Te osoby, które rozważają założenie ogrodu na dachu, powinny wziąć pod uwagę pewne wyzwania, z którymi mogą się spotkać. Jeżeli odpowiednio się do nich przygotują, nie zniechęcą się w czasie pracy.
Przede wszystkim należy liczyć się z faktem, że założenie ogrodu na dachu będzie trudniejsze niż w gruncie ze względów logistycznych - wszystkie materiały, ciężkie sprzęty i narzędzia muszą tam dotrzeć z poziomu gruntu - albo windą, albo za pomocą dźwigu.
W ogrodzie na dachu czynniki takie jak silny wiatr i palące słońce będą znacznie większym utrudnieniem, niż w ogrodzie tradycyjnym. To wyzwanie - gdyż wszystkie elementy architektury np. słupy pergoli, osłon, mebli, a nawet drzewa muszą być solidnie zakotwione w stropie, czy innej podstawie. Warto zaplanować również kilka solidnych schowków na drobne elementy, np. poduszki, które mogą być porwane przez wiatr. Aby chronić się przed słońcem, przed którym w tradycyjnych ogrodach mogą osłaniać nas duże drzewa, w ogrodzie dachowym trzeba zaplanować wiele pergoli, markiz i parawanów.
To i inne wyzwania, powoduje, że założenie ogrodu na dachu będzie droższe od ogrodu w gruncie o tej samej powierzchni - dlatego warto dobrze zaplanować budżet.
Ogród na dachu nie musi być duży, żeby był atrakcyjny i wygodny.
Innym wyzwaniem, o którym możemy nie pomyśleć wcześniej, jest widok za balustradą i otoczenie. Dach to miejsce nieszczególnie trakcyjne, gdzie otaczają nas kominy, anteny, a dodatkowo z wyższych budynków widać na nim wszystko doskonale. To może powodować, że poczujemy się mało komfortowo, i konieczne będzie zastosowanie przesłon, parawanów i żywopłotów, aby to zmienić.
Posiadanie zielonego dachu
Posiadanie zielonego dachu różni się od posiadania ogrodu w gruncie. Już sam etap zakładania ogrodu niesie ze sobą więcej wyzwań, a czasem kosztów. Mimo to posiadanie ogrodu to ogromny komfort, dzięki roślinności dach tętni życiem, zmieniając tym samym komfort naszego życia.
