Ogród wertykalny - skąd pomysł?

Ogród wertykalny to inaczej zwany pionowy ogród, lub zielona ściana. Z tych synonimów możemy domyślić się, jakie są specyficzne cechy takiego ogrodu.

Pod koniec lat 70. ubiegłego wieku, wizjoner i słynny dziś architekt Patrick Blanc zaczął tworzyć pierwsze ogrody wertykalne. Natomiast 10 lat później Friedensreich Hundertwasser ogłosił we Wiedniu manifest, dotyczący nowatorskiego kreowania architektury budynku w połączeniu z roślinnością - miał na myśli zielone ściany i zielone dachy.

Jednak pierwsze realizację ich projektów musiały poczekać na rozwój technologiczny w budownictwie. Pierwsze projekty Patrica Blanca powstały dopiero w 1994 r. Były to

• ogród wertykalny podczas wystawy ogrodowej w Chaumont sur Loire
• ogród wertykalny w Parku Botanicznym w Vincennes,

Największą sławę Patrickowi przyniosła jednak dopiero realizacja ogrodu wertykalnego na budynku paryskiego muzeum Quai Branly.

Dziś tych dwóch panów uznaje się za ojców ogrodów wertykalnych i zielonych dachów.

W Polsce najbardziej znanym przykładem integracji roślinności z architekturą budynku jest ogród na dachu Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Ogród został oddany do użytku w roku 2002, założono go według projektu Ireny Bajerskiej. W koncepcji ogrodu doszukać się nawiązań do parku Citroena w Paryżu, a w przestrzeni ogrodu wyróżnimy przestrzeń ogrodu złotego, srebrnego, niebieskiego i karminowego.

Zielone ściany są chętnie wykorzystywane w przestrzeniach publicznych.

Zamiarem, z jakim powstały pierwsze ogrody wertykalne, było wykorzystanie znacznych pionowych przestrzeni w mieście i wprowadzenie na nie właśnie roślinności. W tak ściśle zabudowanej przestrzeni, jaka jest miasto, bardzo trudno znaleźć działkę, na której można było założyć tradycyjny ogród. Nie mniej jednak, zaobserwowano, że wpływ roślinności na jakość życia mieszkańców miast jest ogromny. Dlatego poszukiwano nowych rozwiązań technologicznych, które pozwalają na jej wprowadzenie.

Inne określenie dla ogrodów wertykalnych to również wiszące ogrody. Jest to pojęcie obejmujące nieco bardziej uproszczoną wersję ogrodów wertykalnych.

Więcej o ogrodach wertykalnych przeczytasz także tutaj - Czym jest ogród wertykalny.

Wiszące ogrody czy też zielone ściany, niezależnie od nazwy, są użytecznymi żywymi ścianami które pozwalają nam na:

• ozdobienie balkonu, tarasu, wnętrza,
• uprawę roślin ozdobnych i jadalnych,
• aromaterapię,
• przesłonięcie się od sąsiada,
• poprawę mikroklimatu we wnętrzu lub na tarasie
• i wiele, wiele innych, zależnych od indywidualnych sytuacji funkcji.

Ogrody wertykalne pozwalają wprowadzić zieleń w miastach.

To również piękna dekoracja ogrodu, i strefy publicznej.

Ogród wertykalny we wnętrzach - zalety i wady

Pomysł zielonych ścian spotkał się z ogromnym zainteresowaniem, dzięki czemu jest chętnie przenoszony do wnętrz. Zielone ściany pojawiają się zarówno w mieszkaniach prywatnych, jak też w przestrzeniach publicznych - kawiarniach, galeriach handlowych, biurach. Zielone ściany to na pewno bardzo oryginalna dekoracja, która zdecydowanie wyróżnia przestrzeń i przyciąga uwagę. Czy konstrukcja taka ma jakieś wady?

Częstym dylematem jest obawa przed zawilgoceniem pomieszczenia, jednak są to obawy nieuzasadnione. W prawidłowo wykonanym ogrodzie rustykalnym woda nie ma kontaktu ze ścianą- jest od niej odizolowana, lub krąży w obiegu zamkniętym, jeżeli ogród jest wyposażony w system nawadniania.

Roślinność, jaką wprowadzimy do pomieszczenia ma natomiast ogromny wpływ na jakość powietrza. Rośliny zwiększają wilgotność powietrza, podnosząc ją. Dodatkowo w upalne dni, temperatura w pomieszczeniu jest niższa. Nie możemy też zapomnieć o wpływie roślin na nasze samopoczucie - a w takiej formie jest to wyjątkowa dekoracja, która dodatkowo zachwyca.

Ogród wertykalny we wnętrzach - o czym pamiętać?

Ogród wertykalny możemy montować w salonie samodzielnie, nie jest to zbyt skomplikowane, zwłaszcza jeżeli wykorzystamy jeden z gotowych systemów montażowych.

O czym należy pamiętać przed montażem zielonej ściany?

Po pierwsze musimy zamocować solidną izolację przeciwwilgociową, najlepiej wykonaną z tworzywa sztucznego, często jest ona w pakiecie z systemem montażowym dla roślin.

Po drugie, pamiętajmy, że jeden metr kwadratowy zielonej ściany to masa roślin, podłoża, konstrukcji i wody, co często stanowi od kilku do kilkunastu kilogramów. Jest to znaczne obciążenie dla ściany, o czym również musimy pamiętać, planując taką konstrukcję.

Jako, że najwygodniejsze w pielęgnacji są zielone ściany, wyposażone w system nawadniania, w pobliżu naszego pionowego ogrodu powinno znajdować się gniazdo elektryczne, które umożliwia włączenie systemu nawadniania.

Taka zielona ściana to bardzo atrakcyjny obraz w salonie.

Ogród wertykalny na balkonie i tarasie - czy tak można?

Ogród wertykalny może stać się dekoracją wnętrza, ale również przestrzeni ogrodowej. Wprowadzenie tej formy dekoracji na tarasie lub balkonie jest możliwe, a nawet, w małych przestrzeniach, wskazane.

Zielona ściana na balkonie lub tarasie, wykorzystuje potencjał pionowych powierzchni, które bez tej kreacji, byłyby z pewnością puste. Pozwala to nam na wprowadzenie do ogrodu większej ilości roślin.

Ogrody wertykalne na tarasie i balkonie możemy wykorzystać jako ogrodzenie. To atrakcyjna forma żywego płotu, która zapewni nam prywatność, a dodatkowo ozdobi ogród.

Pamiętajmy, że stawiając ogrodzenie, jego wysokość bez konieczności uzyskania pozwolenia, nie może przekroczyć 220 cm. Powyżej tej miary musimy uzyskać zgodę na ustawienie tego płotu.

Zielony, wiszący ogród na tarasie lub balkonie to możliwość uprawiania roślin jadalnych, niektórych warzyw w łatwiejszej w pielęgnacji formie, niż tradycyjne płaskie, grządki.

Wisząca zielona ściana sprawdzi się w ogrodzie.

Ogród wertykalny - jak zrobić samodzielnie?

Ogród wertykalny możemy wykonać samodzielnie. Pozwala to znacznie ograniczyć koszty - zlecając fachowcom wykonanie takiej ściany koszt może wynieść od 1000 zł za metr kwadratowy, wzwyż. Samodzielne wykonania pozwala nam na znaczne ograniczenie kosztów, a ostateczna cena zależeć będzie od wielu aspektów - wykorzystanych systemów, roślin, konstrukcji nośnej.

lokalizacja ogrodu wertykalnego

Planując ogród wertykalny, na jego lokalizację wybierzmy ścianę nośną, tak, aby znaczne obciążenie ogrodu jej nie zaszkodziło.

Dla większości roślin doniczkowych najlepsze jest światło rozproszone - dlatego we wnętrzach wybierzmy miejsce o dostępie światła słonecznego, ale nie bezpośrednio nasłonecznioną.

budowa ogrodu wertykalnego - istotne pytania

planując ogród wertykalny musimy wiedzieć:

• jak duży ogród planujemy?
• jakie rośliny chcemy uprawiać? (czy ozdobne czy jadalne),

budowa ogrodu wertykalnego - konstrukcja

Ogród wertykalny składa się z 5 elementów, które muszą pojawiać się zawsze, niezależnie od tego jaki rodzaj systemu wybierzemy. Te elementy to:

• konstrukcja nośna,
• pojemniki na roślin,
• system nawadniania,
• rośliny,
• podłoże.

Planując budowę ogrodu wertykalnego i wybierając odpowiednie rozwiązania, jesteśmy w stanie sterować kosztami naszego ogrodu, a także wpływać na jego wymagania pielęgnacyjne i wygląd.

Ogród wertykalny - konstrukcja

Ogród wertykalny musi być wyposażony w stabilną konstrukcję, które utrzyma pojemniki z roślinami. Od konstrukcji rozpoczynamy budowę zielonej ściany. Konstrukcja we wnętrzach jest wykonana najczęściej z metalowych profili - kształtowników, które mocujemy do ściany wkrętami. Tworzymy coś na kształt ramy, którą następnie również wypełniamy profilami, w rozpiętości jaką mają donice. Taka konstrukcja najczęściej służy do montażu systemów - mat, wykonanych z juty lub filcu. Pomiędzy matami znajdują się płaty tworzywa sztucznego, stanowiącego izolację przeciwwilgociową.

Natomiast dla systemów modułowych z plastiku, możemy wykonać konstrukcję z płyty OSB, którą mocujemy do ściany na kołki. Następnie płytę izolujemy, lub bezpośrednio na nić mocujemy moduły pod donice. Wszystko za pomocą wkrętów.

Do montażu roślin na zielonej ścianie możemy zastosować maty z włókniny i filcu.

Ogród wertykalny - systemy montażu roślin

Najpopularniejszym systemem jaki możemy wykorzystać do budowy ogrodu wertykalnego jest system modułowy.

System modułowy to rozwiązanie wykonane z tworzywa sztucznego. Składa się on z modułu w którym rozplanowane jest miejsce do montażu doniczek, oraz z kompatybilnych pojemników na rośliny. Najczęściej wielkość takiego modułu to powierzchnia około 0, 5 m, ale w sprzedaży dostępne są różne propozycje.

Zaletami tych modułów jest łatwy montaż, oraz swoboda, jaką gwarantują nam w aranżacji. Moduły możemy łączyć ze sobą, pokrywając nimi znaczne powierzchnie. Natomiast w czasie użytkowania ściany możemy łatwo zamieniać miejscami doniczki, dzięki czemu łatwo uda nam się przeobrazić ścianę, kiedy się nudzi. Mobilność modułów ułatwia również pielęgnację - czasami rośliny trzeba wyciągnąć, przyciąć, podlać, przesadzić. Mobilne doniczki, łatwo wyciągane z modułow, nie sprawiają kłopotów. Jednak takie systemy mają jedną zasadniczą wadę - są najdroższym sposobem wykonania zielonej ściany. Jednak jest to inwestycja na lata, bardzo trwała i łatwa w montażu.

Innym systemem modułowym są moduły wykonane z filcu, juty, lub innego, trwalszego materiału. Mają one postać płatów materiału z kieszeniami. Te moduły mocujemy do konstrukcji za pomocą wkrętów, a następnie w kieszenie sadzimy rośliny. Ten system również jest łatwe w wykonaniu, możemy wyposażyć go w system nawadniania. Pamiętajmy tylko, że rośliny rosnące w kieszeniach nie są tak łatwo dostępne i mobilne, jak te w plastikowych donicach. Zaletą jest jednak fakt, że nie wykorzystujemy tu tak dużo plastiku, który w poprzedniej metodzie jest w znacznej ilości.

Powyższe moduły to gotowe propozycje, ale z powodzeniem możemy wykonać zieloną ścianę z tego, czym aktualnie dysponujemy. Do konstrukcji nośnej, dostosowanej do naszego pomysłu możemy zamocować:

• drewniane palety,
• rury pcv, odpowiednio przycięte,
• doniczki z tworzywa sztucznego,
• na zewnątrz - donice z wikliny, lub inne pojemniki, nawet wiadra,
• kieszenie jutowe, lub donice z filcu, albo innego materiału, możemy również uszyć takie kieszenie z worków z recyklingu, po warzywach, drewnianie, grubszej włókniny, itp. albo nawet wykonać je z siatki,
• butelki plastikowe, z których możemy wykonać doniczki, mocując je do konstrukcji, albo pojemniki na doniczki, jeżeli chcemy wykonać bardziej mobilną ścianę,

Zielona ściana z paproci to oryginalna dekoracja w cienistym zakątku ogrodu.

Ogród wertykalny - system nawadniania

Ogród wertykalny to mnóstwo roślin, którym musimy zapewnić odpowiednią pielęgnację. Jednym z ważniejszym zabiegów jest podlewanie. Najczęściej zielone ściany są wyposażone w system nawadniania, ponieważ podlewanie dziesiątek donic pojedynczo byłoby bardzo pracochłonne i niewygodne. Jak działa taki system?

Jest jak linia kroplująca, którą wykonujemy u szczytu ściany, mocując ją na górze, na całej jej szerokości. W wężu ogrodowym wykonujemy otwory, z które woda delikatnymi kroplami będzie sączyć się na dól, a następnie z każdego poziomu donic spływać dalej w dól. Donice w ostatnim, dolnym rzędzie musimy wyposażyć zbiornik zbiorczy, który przechwyci wodę, która spłynie na dól i bezpiecznie odprowadza ją poza obręb zielonej ściany.

Od nas zależy czy system ten wyposażymy w pompę, która wodę ze zbiornika zbiorczego wyprowadzi do góry, czy też będzie ona odprowadzona poza zieloną ścianę, a system trzeba będzie samodzielnie zasilić wodą raz na jakiś czas.

Rośliny na zielonej ścianie możemy uprawiać również w wodzie.

Ogród wertykalny - podłoże

Niezależnie od tego, czy uprawiamy ogród w gruncie, czy w donicach, sekretem uprawy, jest zapewnienie roślinom zdrowego, dopasowanego do ich potrzeb podłoża.

Rośliny rosnące w wiszących ogrodach, będą narażone na oddziaływanie wiatru i słońca, co sprawi, że mogą szybciej przesychać. Dlatego planując mieszankę glebową, zwłaszcza dla roślin jadalnych - jak warzywa, musimy to uwzględnić i dać im glebę nieco dłużej utrzymującą wilgoć.

Możemy zwiększyć pojemność wodną gleby i wydłużyć czas przesychania, stosując glebę z większą zawartością materii organicznej. Duża zawartość tego składnika nie tylko poprawia wilgotność gleby, ale też ogranicza wymywanie składników pokarmowych z podłoża.

Przepis na podłoże uniwersalne do ogrodu wertykalnego to

• 1 porcja ziemi organicznej uniwersalnej
• 1 porcja rozłożonego kompostu
• 1 porcja piasku

Przepis na podłoże standardowe

• 1 część torfu
• 2 części ziemi kompostowej
• 1 część wermikulitu
• 1 - 2 szklanki biohumusu

Jeżeli mamy możliwość, możemy wykonać podłoże własnoręcznie, zwłaszcza gdy planujemy uprawiać w nim rośliny jadalne. Kto nie ma możliwości, lub czasu, może zdecydować się na zakup gotowej mieszanki.

Ogród wertykalny - jakie rośliny do wnętrz?

Ogród wertykalny to atrakcyjna dekoracja, której głównym elementem są rośliny. Aby cała kompozycja dobrze się prezentowała, koniecznie musimy łączyć ze sobą gatunki o tych samych wymaganiach - zarówno jeżeli chodzi o stanowisko, jak też pielęgnację. Dlatego sadzmy gatunki cieniolubne razem w cieniu, takie które lubią regularne podlewanie razem w kompozycji itp.

Aby nasz ogród wertykalny nie sprawiał kłopotów wybierajmy gatunki odporne na choroby, szkodniki, atrakcyjne przez większość czasu w roku.

W kompozycji zielonej ściany możemy zastosować egzotyczne kompozycje.

Dla kompozycji zielonych ścian znacznie większe znaczenie ma jakie roślina posiada liście, niż to jak kwitnie. Liście podziwiamy przez większość czasu w roku, kwiaty znacznie krócej - do kilku tygodni. Dlatego najważniejszą cechą wizualną dla roślin są właśnie dekoracyjne liście.

Jakie gatunki możemy posadzić we wnętrzach, tworząc z nich zieloną ścianę?

• paprocie,
• filodendrony,
• skrzydłokwiaty,
• anturia,
• epipremnum,
• fikusy,
• zielistki,
• bluszcze,
• monstery,
• kalatea,
• draceny
• inne gatunki o liściach ozdobnych, pokroju przewieszającym się.

Wilec ziemniaczany to gatunek jednoroczny, o atrakcyjnych liściach, który posadzimy w ogrodzie,

podobnie jak paprocie, które sprawdzą się w cieniu.

We wnętrzach możemy zastosować filodendron.

a także epipremnum,

czy anturium o ozdobnych kwiatach.

Ogród wertykalny - jakie rośliny do ogrodu?

W ogrodzie, na balkonie i tarasie możemy uprawiać zarówno rośliny ozdobne, jak też użytkowe.

Gatunki ozdobne wieloletnie do tworzenia ogrodów wertykalnych w ogrodzie:

• trawy ozdobne,
• funkie,
• żurawki,
• bergenie,
• rojniki i rozchodniki,
• trzmielina Fortune’a
• bluszcz pospolity
• paprocie.

Gatunki ozdobne jednoroczne do tworzenia ogrodów wertykalnych w ogrodzie:

• aksamitki,
• thunbergie,
• koleusy,
• kocanki,
• nasturcja,
• wilec ziemniaczany,
• wilec purpurowy,
• pelargonie,
• begonie,
• werbeny,
• niecierpki,
• surfinie i begonie,

Gatunki jadalne do tworzenia ogrodów wertykalnych w ogrodzie:

• bazylia,
• poziomki,
• sałaty,
• jarmuż,
• kapusta,
• burak na liście,
• macierzanka,
• mięta,
• melisa,
• szpinak,
• szczypiorek,
• rozmaryn,
• rabarbar,
• szałwia.

Oczywiście, zakładając swój własny ogród wertykalny, możemy eksperymentować z roślinami i sprawdzać, które z nich sprawdzą się w naszym miejscu.

Dlaczego ogród wertykalny jest lepszy niż pnącza? Już odpowiadam: ponieważ roślin na zielonych ścianach nie rosną w gruncie, tylko w donicach, więc możemy zakładać takie konstrukcje nawet tam, gdzie ziemia jest słaba, lub gdy jej nie ma - w obrębie betonowych placów, przy fundamentach budynków, na tarasach, balkonach, dachach. Poza tym jest to bardzo różnorodna kompozycja, która składa się z wielu gatunków, co ją zdecydowanie wyróżnia.

Ogród wertykalny - w 7 krokach!

Jak więc wykonać ogród wertykalny. Przedstawiamy instrukcję krok po kroku

1. wykonaj konstrukcję mocującą na ścianie dla modułów
2. ułóż izolację przeciwwilgociową
3. zamocuj moduły
4. zainstaluj system nawadniania
5. sprawdź prawidłowość działania systemu nawadniania
6. wsadź rośliny
7. podlej
8. ciesz się widokiem!