Co to jest ogród botaniczny - jego definicja i funkcje. Jak zrobić własny ogród botaniczny?

Rośliny od wieków są nieodłącznym elementem ludzkiego życia, wpływając pozytywnie nie tylko na nasze zdrowie fizyczne, ale również psychiczne. Kontakt z naturą, a w szczególności z roślinami, ma potwierdzone działanie terapeutyczne - redukuje stres, poprawia nastrój i wspomaga koncentrację. Badania pokazują, że przebywanie wśród zieleni, nawet przez krótki czas, może obniżyć poziom kortyzolu (hormonu stresu), wyciszyć umysł i zregenerować ciało.

Miejsc, które możemy odwiedzić, aby nawiązać bliższy kontakt z naturą, jest wiele - od spokojnych lasów, przez malownicze parki miejskie, aż po unikalne ogrody botaniczne. Każde z nich oferuje coś wyjątkowego, jednak ogrody botaniczne wyróżniają się swoją różnorodnością roślin oraz starannie zaprojektowanymi przestrzeniami, które pozwalają na pełne zanurzenie się w pięknie flory. To nie tylko oazy spokoju, ale również miejsca, w których możemy odkrywać fascynujący świat roślin z różnych zakątków świata.

Co to jest ogród botaniczny

Ogród botaniczny to specjalnie urządzony i zagospodarowany teren wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nim związanymi. na którym uprawia się różnorodne gatunki roślin pochodzących z różnych stref klimatycznych i siedlisk, zarówno lokalnych, jak i egzotycznych.

Według innej definicji ogród botaniczny to instytucja utrzymująca udokumentowane kolekcje żywych roślin wykorzystywanych do celów naukowych, konserwatorskich, wystawienniczych i edukacyjnych.

Przychodząc do ogrodu botanicznego, przenosimy się do innego świata.

W ogrodach tych rośliny są starannie oznakowane, a ich układ często odzwierciedla pewne systemy klasyfikacji biologicznej, np. podział według rodzin roślin czy stref klimatycznych. Znajdują się w nich cenne zasoby dla naukowców, miłośników przyrody oraz turystów, oferując bogactwo flory i wiedzy na temat przyrody.

Funkcje ogrodów botanicznych

Ogrody botaniczne pełnią kilka ważnych funkcji:

Edukacyjna

Funkcja ta realizowana jest poprzez organizację zajęć dla uczniów i studentów różnych typów szkół, a także poprzez umożliwienie wstępu do ogrodów osobom indywidualnym. Zwiedzający mają możliwość zapoznać się z wiedzą o różnorodności roślin, ich właściwościach i roli w ekosystemie.

Ogrody botaniczne to miejsce, w którym uczniowie i studenci mogą zapoznać się z roślinami z innych stref klimatycznych.

Naukowa

Naukowa rola ogrodów botanicznych jest niezwykle istotna dla prowadzenia badań naukowych nad różnorodnością biologiczną oraz edukacją w zakresie botaniki. Miejsca te to centra badawcze, które wspierają rozwój nauki o roślinach.

Naukowa funkcja ogrodów botanicznych ma ogromne znaczenie dla ochrony bioróżnorodności, rozwoju medycyny i innych dziedzin nauki, a także szerzenia wiedzy o roślinach. Są to miejsca, gdzie przyroda i nauka łączą się, aby tworzyć lepszą przyszłość zarówno dla roślin, jak i ludzi.

Ochrona różnorodności biologicznej

Ogrody botaniczne pełnią kluczową rolę w ochronie gatunków zagrożonych wyginięciem, będąc dla nich strefą ochrony roślin poza środowiskiem ich naturalnego występowania (ochrona ex situ). Tworzą tzw. "banki genów", w których przechowuje się nasiona, sadzonki lub całe rośliny. Dzięki temu, w razie wymarcia gatunku w jego naturalnym środowisku, można go odtworzyć i ponownie wprowadzić do ekosystemu. Długoterminowe projekty ochrony są prowadzone na skalę globalną.

Estetyczna i rekreacyjna

Ogrody botaniczne tworzą piękne, harmonijne przestrzenie, które zachęcają do odpoczynku i relaksu. Starannie zaprojektowane alejki, kolorowe rabaty kwiatowe, egzotyczne gatunki roślin i tematyczne strefy roślinności tworzą wyjątkowe i malownicze krajobrazy. Są to miejsca, gdzie można zbliżyć się do natury, zrelaksować pośród zieleni i nacieszyć zmysły widokami i zapachami roślin z różnych stron świata.

Ogrody botaniczne oferują również przestrzeń do rekreacji - idealne na rodzinne spacery, pikniki, a także do organizacji wydarzeń plenerowych, wystaw czy warsztatów ogrodniczych. To idealne miejsce, by na chwilę oderwać się od codziennego zgiełku i zanurzyć się w spokojnym, naturalnym otoczeniu.

Ogrody botaniczne w Polsce

Znajdujący się na rządowej stronie internetowej wykaz ogrodów botanicznych podaje, że w Polsce utworzonych jest ponad 40 ogrodów. Nie sposób tutaj wymienić wszystkich, dlatego wspomnimy o kilku:

Ogród Botaniczny na terenie Leśnego Zakładu Doświadczalnego w Rogowie

Ogród ten położony jest w dawnym siedlisku leśnym. Ma charakter parku leśnego. Na jego terenie można zobaczyć jedne z najciekawszych i najbogatszych kolekcji drzew i krzewów Europy Środkowo-Wschodniej. Całości dopełniają powierzchnie doświadczalne z obcymi gatunkami drzew leśnych i urocze alpinarium - ulubione miejsce wielu odwiedzających.

Ogród Botaniczny w Łodzi

Ogród Botaniczny w Łodzi to jeden z największych ogrodów botanicznych w Polsce. Zajmujący powierzchnię ponad 67 hektarów. Znajduje się w nim imponująca kolekcja roślin, która obejmuje zarówno gatunki rodzime, jak i egzotyczne. Jego integralną częścią jest palmiarnia oraz przylegający do niej ogródek dydaktyczny.

Integralną częścią Ogrodu Botanicznego w Łodzi jest palmiarnia.

Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego

Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego to najstarsza tego typu placówka w Polsce i jako całość ma charakter muzealny. Zajmuje powierzchnię 9, 6 ha. Został założony w 1783 r. na potrzeby uczelni i od tego momentu odgrywa dużą rolę w rozwoju nauki, edukacji i kultury jako miejsce badań, inspiracji artystycznych oraz "żywe muzeum" flory świata, które jest co roku odwiedzane co przez tysiące zwiedzających.

Ogród roślin leczniczych

Warty uwagi jest Ogród Botaniczny Roślin Leczniczych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Teren ogrodu zajmuje powierzchnię 25000 m2 i jest położony na obrzeżach Wielkiej Wyspy Wrocławia. Prowadzone są w nim m. in. badania nad zasobami surowców zielarskich w środowisku naturalnym, czy wprowadzaniem do uprawy roślin które dziko rosną i mają dużą przydatność farmakologiczną.

Jak założyć własny ogród botaniczny?

Jeśli po odwiedzeniu ogrodu botanicznego zafascynowały Cię rośliny różnych zakątków świata, mamy dla Ciebie dobrą wiadomość: możesz urządzić teren wokół swojego domu w tym właśnie stylu. Będzie to wymagało dużo czasu, cierpliwości, nakładu pracy i finansów, a także dobrej organizacji, ale efekt na pewno będzie zachwycający.

Jak się zabrać za założenie swojego prywatnego ogrodu botanicznego? Przed Tobą instrukcja:

Konsultacja ze specjalistą

Na początku najlepiej wybrać się do wykwalifikowanej osoby, która doradzi, jakie rośliny poradzą sobie w naszym klimacie, jakie mają wymagania i potrzeby oraz jak ich właściwie rozmieścić.

Dobrze zaplanowany ogród botaniczny wygląda atrakcyjnie przez cały rok, więc najlepiej dobrać rośliny tak, aby kwitły w różnych porach roku.

Warto również wprowadzić elementy, które pozwolą w pełni cieszyć się pięknem ogrodu:

• ławki i altany - miejsca, w których można odpocząć i podziwiać ogród,
• ścieżki - które będą prowadzić przez różne zakamarki zieleńca. Mogą być z kamienia, żwiru czy drewna,
• rzeźby lub inne dekoracje - subtelne elementy sztuki mogą nadać ogrodowi charakteru i delikatnie podkreślić jego piękno.

Organizując przydomowy ogród botaniczny, nie zapomnijmy o ławeczkach, z których będziemy mogli delektować się jego pięknem.

Przygotowanie miejsca

Kolejny krok, to odpowiednie przygotowanie miejsca pod nasadzenia. Warto wcześniej zbadać skład oraz pH gleby i w razie potrzeby przeprowadzić zabiegi mające na celu dostosować ją do potrzeb konkretnych gatunków roślin, np. kompostowanie lub nawożenie. Może się także okazać, że konieczne jest wykonanie drenażu.

Nasadzenia roślin

Po przygotowaniu miejsca można przystąpić do sadzenia roślin. Wskazane jest zacząć od największych drzew i krzewów, by skończyć na mniejszych roślinach i kwiatach. Trzeba również pamiętać o zachowaniu odstępów, aby zapewnić im wystarczająco dużo miejsca na wzrost.

Pielęgnacja

Ogródek botaniczny wymaga stałych zabiegów pielęgnacyjnych, a wśród nich podlewania, usuwania chwastów, nawożenia i przycinania. Warto robić to regularnie, dzięki czemu będzie się zmieniał wraz z porami roku i latami i przynosił coraz więcej radości i satysfakcji.

Domowy ogród botaniczny

Oazę zieleni i spokoju na wzór ogrodu botanicznego można sobie stworzyć również w domu lub mieszkaniu, gdzie można rozważyć uprawę roślin ciepłolubnych.

Również w domowym zaciszu można urządzić sobie oranżerię.

Wybór odpowiedniego miejsca

Przede wszystkim należy zastanowić się, gdzie mógłby powstać domowy ogród botaniczny:

• parapety lub półki - świetne dla mniejszych roślin doniczkowych,
• balkon lub taras - przestrzeń, gdzie można hodować rośliny większe, wymagające większej ilości światła, ale też bardziej odporne na zmiany temperatury.
• kącik w salonie lub oddzielny pokój - idealne dla większych roślin tropikalnych, które potrzebują wyższej wilgotności i temperatury.

Przygotowanie gleby i doniczek

Kolejny etap to przygotowanie odpowiedniej gleby i pojemników dla każdej rośliny. Różne rośliny mają różne potrzeby, np. sukulenty potrzebują dobrze przepuszczalnej gleby, a paprocie preferują ziemię bogatą w składniki odżywcze.

Niemniej ważna jest także wielkość doniczek dobrana do wielkości roślin oraz obecność otworów drenażowych w nich, które zapobiegną nadmiernemu zatrzymywaniu wody. Doniczki mogą też stanowić element dekoracyjny. Wybierz różne kształty i kolory, aby podkreślić estetykę ogrodu.

Piękne i funkcjonalne doniczki, podkreślające charakter egzotycznych roślin, znajdziesz w naszym sklepie Ogrodolandia. pl. Warta uwagi jest m. in. doniczka Orchidea Lechuza, która doskonale sprawdza się jako doniczka dla tych wymagających roślinnych egzemplarzy.

Dobór odpowiednich roślin

Zaprojektowanie domowego ogrodu botanicznego wiąże się z doborem różnorodnych roślin, które będą dobrze się prezentować i przetrwają w warunkach domowych.

Trzeba się kierować warunkami, które można im zaoferować. Jeśli w domu jest dużo naturalnego światła, wybieramy rośliny lubiące słońce - sukulenty, aloesy lub kaktusy. Są łatwe w utrzymaniu, co czyni je świetnym wyborem dla początkujących ogrodników. Jeśli mieszkanie nie jest zbyt nasłonecznione, należy szukać roślin tolerujących cień.

Niektóre rośliny wymagają utrzymania wysokiej wilgotności w pomieszczeniu, więc trzeba je regularnie zraszać, a nie zawsze mamy taką możliwość.

Pielęgnacja i rozwój ogrodu

Nie należy zapominać o pielęgnacji roślin. W tym celu należy regularnie je podlewać, nawozić, przycinać, usuwać suche liście i gałązki, aby pobudzić wzrost, a kiedy obecne doniczki stają się za małe, trzeba przesadzić je do większych doniczek.

Zakładanie domowego lub przydomowego ogrodu botanicznego to proces, który może dostarczyć wiele satysfakcji. Dzięki odpowiedniej pielęgnacji i kreatywnemu podejściu można stworzyć wyjątkową, zieloną przestrzeń wokół siebie, która przyniesie radość na wiele lat, a także stanie miejscem relaksu i nauki. Z czasem można dodawać nowe rośliny i eksperymentować z ich układem, co pozwoli rozwijać pasję do ogrodnictwa.